Samenvatting
Beperkingen in het intellectuele functioneren, oftewel een laag IQ, komen veel voor. Vaak samen met een psychiatrische stoornis. Deze patiënten komen dus met regelmaat in uw spreekkamer. Maar herkent u ze ook?
Mensen met een lager IQ blijken een drie tot vier keer zo hoog risico te hebben op het ontwikkelen van een psychiatrische stoornis. Dit verhoogde risico geldt op alle leeftijden en is inclusief middelenmisbruik en persoonlijkheidsstoornissen.
Kenmerkend voor deze groep patiënten is dat er altijd sprake is van duale problematiek: een psychiatrische stoornis én een lager IQ. Ingewikkeld is dat de kennis en expertise verdeeld aanwezig is. Kennis over diagnostiek en behandeling van psychiatrische stoornissen is natuurlijk ruim voorhanden bij de GGZ. Kennis over begeleiding, bejegening en omgang met mensen met een lager IQ is goed aanwezig binnen de VGZ. Maar er is nog weinig cross-over van kennis. In de GGZ mist op veel plekken de kennis over wat het betekent als een psychiatrische patiënt ook een lager IQ heeft. En professionals die in de VGZ werken, worden niet opgeleid om psychiatrische patiënten te begeleiden.
Deze bijscholing is geschreven met kennis uit de klinische praktijk en vanuit onze jarenlange ervaring in de hoog-specialistische GGZ. We maken gebruik van wetenschappelijk onderzoek en van de door ons en onze collega’s verzamelde kennis, inmiddels beschreven in zorgprogramma’s en diverse publicaties.
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is onder ID241326 voor 3 punten accreditatie toegekend.
Inhoud
Blok A Diagnostiek
A1 Definities en classificatie
A2 Herkenning, bejegening en communicatie
A3 In kaart brengen van het cognitief en sociaal-emotioneel functioneren
A4 Diagnostiek van psychiatrische stoornissen bij patiënten met een laag IQ
Blok B Behandeling
B1 Algemene aanwijzingen
B2 Psychotherapie
B3 Farmacotherapie
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Auteurs
Erica Aldenkamp is GZ-psycholoog en EMDR-therapeut, gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van psychiatrische patiënten met een verstandelijke beperking. Naast haar klinische werk is zij betrokken bij de ontwikkeling van protocollen, behandelmodules en zorgprogramma’s voor psychiatrische patiënten met een lager IQ. Daarnaast verzorgt zij scholingen, onder andere aan de POH-GGZ. Erica Aldenkamp is momenteel praktijkhouder van Poli+, een eerstelijns GGZ-praktijk gespecialiseerd in de behandeling van mensen met een verstandelijke beperking.
Jannelien Wieland is psychiater, gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van psychiatrische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking. Naast haar klinische werk, is zij gepromoveerd op onderzoek naar patiënten met zwakbegaafdheid in de GGZ en is zij betrokken bij verschillende projecten met als doel het vergroten en delen van de kennis over de speciale behoeften van psychiatrische patiënten met een lager IQ. Jannelien Wieland werkt bij het Kristal Centrum Psychiatrie en Verstandelijke Beperking. Kristal, onderdeel van Rivierduinen, is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van psychiatrische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking.
Beiden zijn zij betrokken bij het initiatief tot en de ontwikkeling van de generieke module Psychische stoornissen en LVB, gesubsidieerd door het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ (www.kwaliteitsontwikkelingGGZ.nl).
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van deze nascholing:
- bent u zich bewust van de aanwezigheid van deze groep patiënten in uw caseload;
- bent u in staat om de problematiek van zwakbegaafdheid en verstandelijke beperking op een juiste wijze te classificeren;
- bent u zich bewust op welke wijze u aanpassingen kunt maken in uw bejegening en in uw communicatie;
- begrijpt u de complexiteit van duale problematiek: psychiatrie en zwakbegaafdheid (of een verstandelijke beperking);
- weet u op welke wijze u het diagnostisch proces moet vorm geven en op welke aspecten u alert moet zijn;
- weet u op welke wijze u de behandeling kunt vormgeven en op welke aspecten hiervan u alert moet zijn.
Bronnen bij dit programma
