In deze nascholing komen de volgende onderwerpen aan de orde: wat zijn de ecologische crises en hoe beïnvloeden deze de fysieke en psychische gezondheid van mensen?
De term triple planetary crisis werd voor het eerst geïntroduceerd door het Milieuprogramma van de Verenigde Naties om drie nauw met elkaar verbonden wereldwijde uitdagingen te beschrijven: klimaatverandering, vervuiling en verlies aan biodiversiteit. Hoewel elk van deze crises voortkomt uit verschillende oorzaken en unieke effecten heeft, zijn ze sterk met elkaar verbonden en is het aanpakken van al drie deze kwesties cruciaal voor het bereiken van een duurzame toekomst. De term triple planetary crisis is overigens relatief nieuw, maar de problemen die ermee worden beschreven zijn dat verre van. In BLOK A gaan we nader in op de onderliggende oorzaken van de triple planetary crisis en de verstrekkende gevolgen ervan. Het begrijpen van deze uitdagingen is de eerste stap naar het ontwikkelen van effectieve oplossingen die gezondheid, milieubescherming en sociaal welzijn in balans brengen, op macroniveau (bijv. overheidsbeleid), maar ook op microniveau (denk aan de afdeling van uw GGZ-instelling of uw eigen praktijk).
In BLOK B wordt dieper ingegaan op wat precies de gevolgen zijn van de ecologische crises op de mentale gezondheid van mensen. Welke associaties zijn al ontdekt tussen luchtvervuiling en psychisch welzijn? Hoe zit dat voor weersomstandigheden en mentale gezondheidsuitkomsten?
De antwoorden op deze vragen zijn essentieel voor de ontwikkeling van tijdig en doelgericht beleid binnen de psychiatrie. Om deze zorg effectief en betaalbaar te houden, is het noodzakelijk voor elk van de klimaatscenario’s die door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zijn geschetst een realistische inschatting te maken van de impact op de mentale gezondheid. Er wordt met name op gebied van luchtvervuiling en klimaatverandering al veel onderzoek gedaan naar de effecten op mentale gezondheid.
In BLOK C wordt uiteengezet welke determinanten van mentale gezondheidsuitkomsten zijn onderzocht, zoals temperatuurverandering en stikstofconcentraties, en welke uitkomsten voor de geestelijke gezondheid daarmee geassocieerd zijn. We kijken hierbij breed: van cognitie tot stemming en angst. Vervolgens geven we een globaal beeld van de gevolgen van deze gevonden associaties en tot slot gaan we in op welke gebieden aanvullend onderzoek nodig is.
INHOUD
BLOK A Drievoudige planetaire crisis: het grotere plaatje
A1 Klimaatverandering
A2 Vervuiling
A3 Biodiversiteitsverlies
BLOK B Impact van ecologische crises op mentale gezondheid
B1 Luchtvervuiling en mentale gezondheid
B2 Klimaatverandering en mentale gezondheid
B3 Kennishiaten
BLOK C De GGZ vergroenen en patiënten tegelijkertijd zo goed mogelijk helpen
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Toets voor Psychiaters 2025/2
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
- bent u op de hoogte van de meest relevante kennis over de zorg en gezondheid met betrekking tot klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit en vervuiling;
- weet u op welke manier de ecologische crises de geestelijke gezondheid bedreigen;
- heeft u inzicht in de manieren waarop u natuur in uw behandeling kunt inzetten voor het welzijn van uw patiënten;
- kunt u concrete stappen zetten om uw eigen praktijk, op welke manier ook, te verduurzamen.
Over de auteurs
Dr. Jurjen Luykx is psychiater en auteur van het boek Groene Planeet, Groene Zorg en verschillende wetenschappelijke artikelen op het gebied van planetaire mentale gezondheid en verduurzaming van de zorg en de psychiatrie. Hij is voorzitter van de werkgroep Groene Psychiatrie van de NVvP en voorzitter van het Green Team, afdeling Psychiatrie Amsterdam UMC.
Doga Nur Kosker is student geneeskunde met een sterke onderzoeksachtergrond in klimaatverandering en gezondheidsbeleid. Ze heeft uitgebreide ervaring in belangenbehartiging en beleid dankzij haar werk voor de European Medical Students' Association en de officiële Children and Youth Constituency van de UNFCCC. Momenteel werkt ze samen met een internationaal team van professionals in het opkomende vakgebied van planetaire geestelijke gezondheid, waarbij ze de
complexe wisselwerking tussen de drievoudige planetaire crisis en mentaal welzijn onderzoekt.
Noah Joore is student geneeskunde met een speciale interesse in psychiatrie, sociale geneeskunde en gezondheidsbeleid. Zijn doel is bij te dragen aan het zichtbaar maken en uiteindelijk voorkómen van mentale gezondheidsproblemen bij kinderen en adolescenten. Naast zijn studie
heeft hij het bestuur van de geneeskundige studievereniging voorgezeten en is hij voorzitter van de cliëntenraad van een jeugdzorgorganisatie. Ook probeert hij zoveel mogelijk ervaring met onderzoek op te doen. Zo heeft hij in 2024 een artikel geschreven over de effecten van temperatuur
op de incidentie van inbewaringstellingen in Nederland.
De auteurs hebben geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangen geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en hebben geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
