Samenvatting
E-health lijkt soms de heilige graal in de zoektocht naar toekomstbestendige zorg. Maar wat is e-health? Er zijn veel definities en schrijfwijzen: e-health, E-health, eHealth, E Mental Health, internethulpverlening, digitale hulpverlening, onlinehulpverlening. Volgens de definitie van de landelijke, onafhankelijke kennisorganisatie NICTIZ is e-health het gebruik van hedendaagse informatie- en communicatietechnologieën, in het bijzonder internettechnologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Dat is natuurlijk nog een vrij abstracte definitie. In de praktijk gaat het om het gebruik en de toepassing van allerlei zaken waar internet en multimedia een rol spelen. Enerzijds zijn dat toepassingen die zich richten op de burger of patiënt zoals informatieve websites (thuisarts.nl), gezondheids-apps (inmiddels vele tienduizenden mogelijkheden), alsook de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) van de patiënt. Steeds vaker is de behandeling een mengvorm waarbij de patiënt naast de sessies met zijn behandelaar gebruik kan maken van onlinemodules. Daarnaast zijn er toepassingen die zich primair richten op de zorgprofessional, zoals teleconferencing en telemedicine waarmee de medisch professional zorg op afstand kan bieden. Ten slotte zijn er toepassingen die vooral gericht zijn op communicatie zoals het digitaal aanvragen van herhaalrecepten, videoconsulten en e-consulten. Meer recent zien we de ontwikkeling van chatbots in de zorg, deze zouden in de toekomst zelfs persoonlijke adviezen kunnen gaan geven.
Het is kortom een divers palet, maar het is allemaal e-health. De belofte is groot, de toepassing door de POH-GGZ groeit en het is daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van de mogelijkheden en onmogelijkheden. Onderzoek heeft aangetoond dat POH’s-GGZ over het algemeen positief staan tegenover e-MentalHealth-toepassingen. Desondanks ervaren de praktijkondersteuners barrières bij het optimaal implementeren van e-MentalHealth-toepassing in hun dagelijks werk. Het kan zijn dat de POH-GGZ zich onvoldoende vaardig voelt om de onlinebegeleiding goed te integreren met de face-to-facecontacten met de patiënt of dat men het moeilijk vindt om de patiënten te motiveren tot gebruik. Een ander probleem is dat men het aanbod onvoldoende vindt aansluiten bij de patiënt, bijvoorbeeld qua taal of gezondheidsvaardigheden. Onderzoek laat ook zien dat lageropgeleiden achterblijven in gebruik van e-health.
Doordat de e-health-mogelijkheden zich snel ontwikkelen, en soms nog sneller verder ontwikkelen, is er echter wetenschappelijk gezien nog veel niet uitgekristalliseerd over de effectiviteit en doelmatigheid van e-health. Hoewel we denken dat e-health in de toekomst niet weg te denken zal zijn, verwachten we dat het in de komende jaren nog vooral zal dienen als ondersteuning van en aanvulling op het persoonlijke contact tussen POH-GGZ en patiënt, en zeker nog niet als vervanging. De vraag is natuurlijk of de uitbraak van COVID-19 begin 2020 iets aan die snelheid verandert.
Met deze uitgave van AccreDidact willen we een overzicht geven van een aantal belangrijke ontwikkelingen in e-health.
In deel A geven we vooral generieke informatie over e-health, we leiden het onderwerp in en geven definities. Ook beschrijven we hier meer specifiek e-health-toepassingen die vooral in de huisartsenpraktijk spelen: het eConsult, zelfmetingen, beeldbellen en de persoonlijke gezondheidsomgeving.
In deel B gaan we in op een aantal specifieke toepassingen: de onlinebehandeling en het zelfmanagement van een aantal veelvoorkomende gezondheidsproblemen in de huisartsenpraktijk zoals insomnie (slapeloosheid), depressie en angst. Daarnaast komen hier de gezondheidsbevorderende apps aan de orde die zich richten op het stimuleren van gedragsveranderingen rondom voeding, bewegen, stress en roken.
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is onder ID 450864 voor 3 punten accreditatie toegekend voor praktijkondersteuners huisartsenzorg bij de NVvPO en de LV POH-GGZ.
Inhoud
Blok A Algemene informatie over e-health
A1 Wat is e-health?
A2 Het e-consult
A3 Zelfmetingen (inclusief tracking)
A4 Beeldbellen
A5 De persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO)
Blok B Specifieke toepassingen van e-health
B1 Onlinebehandeling en zelfmanagement
B2 Gezondheidsbevorderende apps en gadgets
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’
Teamoverleg en intervisie
Begrippenlijst
Afsluitende toets
Over de auteurs
Prof. dr. Niels Chavannes is hoogleraar huisartsgeneeskunde, hoofd onderzoek, en oprichter van het National e-health Living Lab (NeLL) aan de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde van het Leids Universitair Medisch Centrum. Vanuit het NeLL droegen diverse auteurs bij aan deze uitgave: dr. J.J. Aardoom, dr. J.H. van Dalfsen, C. Hallensleben, dr. M.J. Kasteleyn, dr. R.M.J.J. van der Kleij-van der Sluis, dr. E. Meijer, dr. A. Versluis.
Prof. dr. Henk Schers is huisarts in Lent, en hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc Nijmegen, en mede-oprichter van het Fieldlab Eerstelijnszorg, waar e-health-innovaties worden doorontwikkeld en getest.
Harold Wenning is verpleegkundig specialist GGZ. Hij werkt bij Praktijk voor psychologische expertise Maarsingh en Van Steijn in Leeuwarden en is gastdocent bij de opleiding POH-GGZ van NHL Stenden hogeschool. Daarnaast heeft hij 15 jaar ervaring als POH-GGZ in diverse huisartsenpraktijken in Friesland. Hij is auteur van het boek ADHD, een volwassen benadering en redacteur van het Handboek POH-GGZ.
De auteurs hebben geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangen geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en hebben geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- ken je de definitie, breedte en reikwijdte van e-health in de huisartsenpraktijk;
- kun je de gebruiksmogelijkheden van e-health op waarde schatten, en weet je wanneer e-health wel en niet toegepast kan worden;
- kun je de betekenis van zelfmetingen door patiënten in perspectief plaatsen;
- kun je achtergronden en invulling van de persoonlijke gezondheidsomgeving duiden;
- ken je de betekenis en effectiviteit van onlinebehandeling bij een aantal veelvoorkomende problemen in de huisartsenpraktijk en kun je deze in de praktijk toepassen;
- weet je wat er beschikbaar is op het terrein van gezondheidsbevorderende apps en gadgets, en wat de waarde ervan kan zijn.
Video's bij dit programma
