Samenvatting
Slaapgebonden ademhalingsstoornissen zijn afwijkingen van het ademhalingspatroon die zich alleen tijdens de slaap voordoen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld astma dat zich tijdens waken én tijdens de slaap manifesteert. Slaapgebonden ademhalingsstoornissen worden veroorzaakt door een gedeeltelijke of volledige collaps van de bovenste luchtweg (BLW) tijdens de slaap. Snurken en obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) zijn de belangrijkste klinische entiteiten binnen deze groep.
Nog maar iets langer dan dertig jaar wordt OSAS als zelfstandig ziektebeeld beschreven. Hoewel het al eeuwen bestaat, werd het tot voor kort niet als zodanig onderkend en dus niet behandeld. Vooral omdat het een relatief ‘nieuw’ ziektebeeld is, is het een gebied in de geneeskunde waar nieuwe ontwikkelingen zich in een hoog tempo voltrekken. Snurken en vooral OSAS worden niet alleen behandeld vanwege de klachten die de patiënt zelf ondervindt en zijn/haar bedpartner en soms de verdere omgeving, maar ook omdat in toenemende mate wordt onderkend dat er aan een onbehandeld OSAS vele gezondheidsrisico’s kleven, in het bijzonder cardiovasculaire. Ook zijn er risico’s in de zin van verminderd intellectueel functioneren, vermoeidheid en, bij ernstig OSAS, een verhoogde kans op betrokkenheid bij verkeersongevallen.
In de open populatie is 80% van de gevallen van OSAS niet gediagnosticeerd. Bovendien komen snurken en OSAS bijzonder vaak voor, meer bijvoorbeeld dan astma. Maar liefst 60% van de mannen en 40% van de vrouwen boven de 60 jaar snurken. Een deel van hen heeft OSAS. Wie op het internet surft, komt een veelvoud aan behandelingen tegen. Voor de huisarts is het moeilijk, en voor de leek onmogelijk, te bepalen welke behandeling in de individuele situatie de voorkeur verdient. Er is niet één behandeling die voor alle patiënten werkt. Het is van het grootste belang na zorgvuldige diagnostiek (onderzoek) een individueel bepaald behandelingsplan op te stellen.
De bedoeling van deze nascholing is de huisarts state of the art achtergrondinformatie te verschaffen over de diverse diagnostische en therapeutische mogelijkheden. Er zijn verschillende diagnostische methoden en verschillende behandelmethoden waarmee u kennismaakt. Diagnostisch is slaapregistratie van belang en een goede analyse van de anatomie van de bovenste luchtweg. Behandelingen bestaan uit CPAP (het overdrukmasker) bij matig tot ernstig OSAS, antisnurkbeugels (MRA, oral device) bij licht tot matig OSAS en chirurgie bij licht tot matig OSAS. Bij CPAP-falen – wat vaak voorkomt – kan chirurgie worden overwogen. De keus is aan de medicus en patiënt na zorgvuldige bespreking van de diverse mogelijkheden. Sommige patiënten willen absoluut niet worden geopereerd, andere patiënten willen absoluut niet levenslang van een hulpmiddel als CPAP of MRA afhankelijk zijn.
Richtlijnen
In de NHG-Standaarden Slaapproblemen en slaapmiddelen, Obesitas en Rhinosinusitis worden OSAS en snurken kort aangehaald. De CBO-richtlijn Diagnostiek en behandeling van obstructief slaapapneusyndroom bij volwassenen (te downloaden via www.cbo.nl, onder ‘richtlijnen’) werd recent geactualiseerd en is begin 2009 door alle betrokken wetenschappelijke verenigingen geaccordeerd. De CBO-richtlijn is in deze nascholing leidend.
Accreditatie
Dit nascholingsprogramma is voor 2 punten geaccrediteerd onder ID 98968 voor huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten.
Inhoud
BLOK A Etiologie, pathofysiologie en diagnostiek
A1 Definitie, pathofysiologie en klinische presentatie
A2 Anamnese en diagnostiek
BLOK B Behandeling van het obstructief slaapapneusyndroom
B1 Niet-invasieve behandeling
B2 Chirurgische behandeling
Actie en verantwoording
Literatuur
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’
Teamoverleg/Hagro/FTO/WDH
Afsluitende toets
Auteurs
Nico de Vries is als KNO-arts verbonden aan het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis te Amsterdam en een van de initiatiefnemers van de CBO-richtlijn.
Lideke Dun is anios van de afdeling KNO van hetzelfde ziekenhuis.
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- weet u wat het ziektebeeld OSAS inhoudt;
- herkent u gemakkelijker symptomen die samengaan met OSAS;
- hebt u kennisgenomen van de diagnostiek/aanvullend onderzoek;
- is uw kennis opgefrist van de verschillende niet-invasieve behandelmethoden voor OSAS;
- bent u op de hoogte van de actuele chirurgische behandelmethoden voor OSAS.
Bronnen bij dit programma
