Samenvatting
In de loop der jaren zijn er al heel wat verschillende betitelingen gegeven aan een syndroom dat gepaard gaat met een ongemakkelijk gevoel in de buik, buikpijn, buikkrampen, obstipatie en/of diarree, waarvoor geen anatomisch of functioneel substraat gevonden is. Bedoeld wordt het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), alias irritable bowel syndrome (IBS), alias heel vroeger: spastisch colon of spastische darm.
Het vervelende is dat er een defecatiepatroon bestaat dat veel gezien wordt bij het colorectale carcinoom. Dit carcinoom komt in onze westerse wereld steeds vaker voor en niet alleen op oudere leeftijd, maar ook onder 50 en zelfs onder 40 jaar. Dit laatste geldt vooral voor de familiaire vorm van colorectaal carcinoom.
Dus dat er bij personen met krampen, obstipatie en diarree gedacht wordt aan de mogelijkheid van carcinoom is terecht en analyseren is obligaat. Heeft analyse plaatsgevonden en zijn er geen aanknopingspunten gevonden voor de diagnose carcinoom of een andere nosologische entiteit, dan volgt geruststelling, uitleg en advies. Advies geven valt niet mee. Voorheen werd gedacht dat vezeltherapie iets kon betekenen voor personen met PDS, maar is dit nog wel het geval? Daar bestaan toenemend twijfels over. Vezeltherapie zou zelfs symptomen kunnen verergeren. Is dit zo?
In de fase van te hinderlijke obstipatie hebben laxantia een plaats, maar welk laxans heeft dan de voorkeur? Hetzelfde geldt voor medicatie bij te lastige diarree. Hebben bij diarree volumevergrotende middelen ook een plaats, zoals fabrikanten daarvan ons willen doen geloven?
Personen met klachten die geduid worden als PDS hadden we als behandelaars weinig te bieden. Klachten bleken nogal therapieresistent te zijn en gemakkelijk tientallen jaren in wisselende mate te kunnen blijven bestaan. Niet-medicamenteuze adviezen beklijven moeilijk. Hoe staat het met de merites van farmacotherapie?
Ziekte van Crohn, colitis, coeliakie etc.
De huisarts krijgt weinig frequent met de ziekte van Crohn, colitis, coeliakie etc. te maken. De ziekte van Crohn komt niet al te vaak voor en behandeling vindt als regel door specialisten plaats. Toch
komen deze patiënten 'tussendoor' nogal eens bij de huisarts. Hij zal er dus wel het een en ander van moeten weten. In dit programma wordt het ziektebeeld samengevat, de huidige zienswijze erop besproken en de huidige behandeling aangegeven.
Vaak wordt colitis in één adem genoemd met de ziekte van Crohn. Daar zijn zeker argumenten voor, maar aan de andere kant zijn er toch verschillen van betekenis, hoewel er collegae zijn die denken dat het verschillende uitingen zouden kunnen zijn van eenzelfde grondlijden. Ook voor colitis wordt het ziektebeeld samengevat, de huidige zienswijze erop besproken en de huidige behandeling aangegeven.
Omdat coeliakie ook een klachtenpatroon kan geven dat lijkt op klachten die kunnen passen bij het prikkelbaredarmsyndroom en omdat coeliakie vaker voorkomt dan we altijd dachten, wordt dit kort besproken. Evenals de differentiaaldiagnose lactaatdeficiëntie.
Accreditatie
Dit nascholingsprogramma is voor 2 punten geaccreditateerd onder ID152447 voor huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten.
Inhoud
Inleiding
BLOK A Fysiologie van defecatie, kenmerken en diagnostiek van het prikkelbaredarmsyndroom
A1 Casuïstiek
A2 Fysiologie van defecatie
A3 Prikkelbaredarmsyndroom, omschrijving, oorzaak, prevalentie
A4 Diagnostiek en diagnosestelling
BLOK B Niet-medicamenteuze en medicamenteuze behandeling
B1 Casuïstiek
B2 Niet-medicamenteuze behandeling
B3 Farmacotherapie
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van de vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’
Teamoverleg/Hagro/FTO/WDH
Afsluitende toets
Auteur
Drs. G.J.C.M. (Gert) van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is Gert van Lieshout parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel geeft hij mondelinge geaccrediteerde nascholing aan apothekers en ontwikkelt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van deze nascholing heeft u:
- eerst stilgestaan bij uw aanpak van patiënten met klachten die verdacht zijn voor het prikkelbaredarmsyndroom en daarna het nascholingsprogramma doorgenomen, zodat u kon zien waarin uw handelwijze verschilde van de huidige inzichten;
- opfrissing en actualisatie gehad van de fysiologie van defecatie en de betekenis van de terminologie van obstipatie en diarree;
- uitgebreid stilgestaan bij het ziektebeeld prikkelbaredarmsyndroom (PDS), nagedacht over de oorzaken en de gevolgen, gewerkt aan eigen en de geëigende diagnostiek en duidelijk de verschillen aangegeven gekregen van de differentiaaldiagnose. Hierdoor zult u adequater omgaan met PDS-diagnostiek;
- gereflecteerd over uw niet-medicamenteuze aanpak van PDS, gelezen hoe die aanpak zou moeten zijn en als het goed is, voornemens gemaakt welke aspecten u gaat veranderen aan uw niet-medicamenteuze aanpak;
