Samenvatting
Medische ethiek is zo oud als geneeskunde. De inzet van medische ethiek is een systematische reflectie op goed medisch handelen. Zoals de wortels van onze westerse geneeskunde in het oude Griekenland van Hippocrates liggen, kunnen we ook het begin van de medische ethiek daar situeren: de eed van Hippocrates. De daarop gebaseerde en in 2003 geheel vernieuwde artseneed heeft betrekking op de patiënt, de arts en de relatie tot de maatschappij.
Hoewel medische ethiek van oudsher nauw verweven is met het handelen van de dokter, en daarmee een beroepsethiek is, heeft ze zich de laatste decennia ontwikkeld tot een apart vak: een zelfstandige discipline met verschillende stromingen, met eigen handboeken, tijdschriften, experts en (universitaire) afdelingen.
Als gevolg van wetenschappelijke, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen is er ook een inhoudelijke verschuiving binnen de medische ethiek opgetreden. Er wordt niet alleen nagedacht over verantwoord medisch handelen, maar ook over de zinvolheid van dat medisch handelen. Hoe kansrijk en effectief is het handelen in medisch opzicht? En hoe gewenst is het handelen vanuit het perspectief van de patiënt in kwestie?
Als huisarts staat u voor de uitdaging om niet alleen in het directe contact met de patiënt en diens naasten maar ook in de organisatie van transitie van de zorg en van een generalistische, persoonsgerichte, laagdrempelig toegankelijke zorg voor alle mensen dichtbij huis, de juiste besluiten te nemen. Soms botsen daarbij waarden en belangen, zoals het welzijn van de patiënt, het vertrouwen van de patiënt in u als arts, de rechtvaardige verdeling van zorg, de contractueel vastgelegde afspraken met de ziektekostenverzekeraar of het trouw blijven aan uw eigen normen en waarden.
Het kennisdomein van de huisarts biedt dan geen kant-en-klare oplossingen. Het vraagt van u een normatieve professionaliteit waarbij u bereid bent, rekening houdend met de verschillende belangen, de morele complexiteit onder ogen ziend, uzelf de vraag te stellen wie u wilt zijn als huisarts. Medische ethiek kan u handvatten bieden bij het op een gestructureerde manier bewust worden en verwoorden van de achtergronden van uw keuzen. Dit komt ongetwijfeld niet alleen de zorg aan uw patiënten ten goede maar ook uw werkplezier.
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is voor 2 punten accreditatie toegekend onder ID 320525 voor huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten.
Inhoud
Blok A Ethiek
A1 Medische ethiek
A2 Verantwoord huisartsgeneeskundig handelen
A3 Morele bronnen van de huisarts
Blok B Systematische morele reflectie
B1 Morele reflectie
B2 Moreel beraad
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’
Teamoverleg/Hagro/FTO/WDH
Afsluitende toets
Over de auteurs
Marianne Dees is sinds 1990 huisarts in Nijmegen. Zij is als gastdocent betrokken bij de postacademische opleidingen ethiek in de zorg en ethiek voor de huisarts. Daarnaast is zij betrokken bij onderzoek naar besluitvorming rondom het levenseinde, ouderenzorg en multidisciplinaire en transmurale samenwerking. Zij is redactielid van Huisarts en Wetenschap en plaatsvervangend lid van het Centraal Tuchtcollege.
Gert Olthuis werkt als universitair docent medische ethiek bij de afdeling IQ healthcare van het Radboudumc in Nijmegen. Hij is hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg & Ethiek.
Belangenconflicten auteurs: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van dit nascholingsprogramma bent u in staat alledaagse ethische kwesties te herkennen, verkennen, analyseren en bespreken om te komen tot een verantwoord handelingsbesluit.
Dit leerdoel bereikt u doordat u na het afronden van dit programma:
- kennis hebt van de geschiedenis van en de ontwikkelingen binnen de medische ethiek;
- morele kwesties in de praktijk kunt herkennen en analyseren aan de hand van diverse ethische perspectieven;
- morele bronnen, zoals persoonlijke waarden en normen en waarden van de beroepsgroep en de samenleving, betrekt bij een kritische reflectie op uw handelen als huisarts;
- in een morele kwestie beargumenteerd tot een afweging kunt komen.
Video's bij dit programma
