Samenvatting
Er zijn veel mensen die vinden dat ze niet goed slapen. Als ze met die klacht naar de dokter gaan – vaker is het een klacht die pas verteld wordt als andere klachten al gepresenteerd en afgehandeld zijn – behoort de klacht goed uitgevraagd te worden. Het komt namelijk zeer regelmatig voor dat mensen subjectief niet goed slapen, maar dat er objectief geen slaaptekort bestaat. Berucht zijn slaapklachten van ouderen; deze blijken bij goed doorvragen vaak te berusten op frequent wakker worden. En dat is normaal!
Huisartsen, apothekers en assistenten zijn zich niet steeds goed bewust van de definitie van een slaapstoornis. Ook blijkt lang niet altijd bekend te zijn dat de slaap met het ouder worden verandert. Het slaappatroon bij kinderen verschilt ook nogal van dat van volwassenen. Slaapmiddelen worden al snel gevraagd voor moeilijke perioden, als men eens een paar nachten niet goed heeft geslapen, voor jetlag etc. En slaapmiddelen worden nogal eens gegeven, terwijl hulp in de vorm van goede voorlichting en slaaphygiënische adviezen in veel gevallen goed mogelijk is.
Pas wanneer voorlichting en slaaphygiënische adviezen niet het gewenste resultaat hebben, kan farmacotherapie worden overwogen. Dokters handelen nogal eens anders en schrijven in veel gevallen gemakkelijker slaapmiddelen voor dan hun protocollen aanraden.
Aan de balie
Ervaringen aan de balie van de apotheek leren dat aan jullie als assistenten geregeld gevraagd wordt naar hulpmiddelen om beter te kunnen slapen. Ook jij zou enkele oriënterende vragen moeten stellen om te achterhalen of er wel een slaap stoornis is en niet alleen een subjectief ervaren tekort aan slaap. Als is vastgesteld dat er een duidelijk slaaptekort bestaat, behoren eerst niet-medicamenteuze adviezen gegeven te worden. Daarnaast zullen apothekers met hun assistenten afspraken moeten maken over het beleid voor de uitgifte van homeopathische en allopathische middelen.
De farmaceutische praktijk
Als enkele weken geprobeerd is met voorlichting en slaaphygiënische adviezen bepaalde perioden met objectief slaaptekort door te komen, kan kortdurend gebruik van een slaapmiddel op zijn plaats zijn. Een slaapmiddel wordt echter lang niet altijd voor slechts korte tijd gegeven. Wordt een keus gemaakt, dan zal die bijna altijd op kortwerkende middelen moeten vallen. Dat kunnen benzodiazepinen of non-benzodiazepinen zijn. In ziekenhuizen bestaat er een erg lage drempel voor het geven van slaapmiddelen. Wanneer mensen thuiskomen uit het ziekenhuis, blijkt een aantal van hen al flink gewend te zijn aan slaapmiddelen. Gewaakt moet worden voor het te nonchalant verlengen van in het ziekenhuis gestarte slaapreceptuur.
Een groot probleem is de gewenning aan slaapmiddelen. Velen zijn eraan gewend en ‘kunnen’ niet meer slapen zonder pillen. Dat is jammer. Het betreft vooral ouderen. Het zou goed zijn als regelmatig een poging ondernomen wordt om – samen met de huisartsen – een aantal mensen te laten stoppen met het gebruik van slaapmiddelen of het in ieder geval tot een minimum te beperken.
Accreditatie
Deze nascholing is geaccrediteerd onder ID 134131/12.547 en levert voor zowel KAOF als KAA 3 punten voor herregistratie op.
Inhoud
BLOK A Normale slaap, slapeloosheid en oorzaken
A1 Casuïstiek
A2 De normale slaap
A3 Slaapklachten en slaapstoornissen
BLOK B Behandeling
B1 Casuïstiek (vervolg)
B2 Voorlichting en slaaphygiënische adviezen
B3 Medicamenteuze behandeling
Actie en verantwoording
Literatuur
Nadere bespreking van casuïstiek en vragen
Auteur
Drs. G.J.C.M. (Gert) van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is hij parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel geeft hij mondelinge geaccrediteerde nascholing aan apothekers en ontwikkelt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van dit nascholingsprogramma weet je hoe het normale slaappatroon van een mens eruitziet en hoe dit patroon verandert met het ouder worden. Je kunt patiënten op doelgerichte wijze helpen door het geven van voorlichting over niet-medicamenteuze maatregelen en het toelichten van medicamenteuze behandelingen.
Deze leerdoelen bereik je na het afronden van dit programma, doordat je:
- op de hoogte bent van het slaappatroon van de normale slaap van een kind, volwassene en oudere;
- hebt geleerd wanneer precies van een slaapklacht en wanneer van een slaapstoornis gesproken wordt en wat de oorzaken zijn van slaapstoornissen;
- stilgestaan hebt bij de niet-medicamenteuze behandeling in de vorm van voorlichting en slaaphygiënische adviezen bij slaapstoornissen;
- gelezen hebt welke slaapmedicatie er is, wat slaapmiddelen doen, wat de bijwerkingen zijn en hoe gehandeld wordt als de klachten of afwijkingen terugkeren.
Bronnen bij dit programma
