Samenvatting
Regelmatig komt het voor dat mensen last hebben van een combinatie van klachten, zoals een ongemakkelijk gevoel in de buik, buikpijn, buikkrampen, obstipatie en/of diarree, waarvoor geen oorzaak gevonden wordt en die jarenlang problemen kunnen geven. Dit kennen we als het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) of irritable bowel syndrome (IBS) (vroeger ook wel spastisch colon of spastische darm genoemd). Het vervelende is dat het ontlastingpatroon ook veel gezien wordt bij dikkedarmkanker (colorectaal carcinoom). Dit komt in onze westerse wereld steeds vaker voor. Het is dus terecht dat er bij (wat oudere) personen met krampen, obstipatie en diarree gedacht wordt aan de mogelijkheid van kanker. Zijn er na onderzoek geen aanknopingspunten gevonden voor de diagnose kanker of een andere lichamelijke oorzaak van de klachten, dan volgen geruststelling, uitleg en advies.
In dit nascholingsprogramma leer je wat het prikkelbaredarmsyndroom inhoudt, dat het vaak vele jaren aanwezig is en hoe lastig het voor de patiënt kan zijn. Met deze kennis kun je beter begrijpen wat er in PDS-patiënten omgaat en daardoor beter steun geven of adviseren. Je leert waarom bepaalde niet-medicamenteuze adviezen gegeven worden en wat de eigenschappen en werkingen zijn van de verschillende geneesmiddelen die voor de behandeling van PDS gegeven worden. Voor jou als apothekersassistent kunnen patiënten met PDS ook ‘lastig’ zijn: sommigen zijn bang voor ernstige ziekten, anderen komen vaak terug in de apotheek om te vragen of er echt geen andere oplossingen zijn etc. Met de verkregen kennis kun je beter meedenken en als klankbord dienen.
Naast PDS komen ook een aantal aandoeningen met vergelijkbare klachten aan bod: de ziekte van Crohn, colitis en coeliakie. Patiënten met een van deze aandoeningen zullen ook vaak bij de apotheek komen voor medicatie en advies. We bespreken daarom kort het ziektebeeld en de huidige behandeling.
Accreditatie
- naar eigen voorkeur schriftelijk of via eLearning te maken
- studiebelasting: SANA-keurmerk ID210948 ter waarde van 3 punten (3 SBU)
- doelgroep: apothekersassistenten van de functieniveaus 6 en 7, teamleiders van functieniveau 8 en farmaceutisch managers en farmaceutisch consulenten van functie-niveau 9
Inhoud
BLOK A De normale defecatie, kenmerken en diagnostiek van het prikkelbaredarmsyndroom
A1 Casuïstiek
A2 De normale defecatie
A3 Prikkelbaredarmsyndroom, omschrijving, oorzaak, mate van voorkomen
A4 Diagnostiek en diagnosestelling
BLOK B Niet-medicamenteuze en medicamenteuze behandeling
B1 Casuïstiek
B2 Niet-medicamenteuze behandeling
B3 Medicamenteuze behandelingActie en verantwoording
Antwoorden bij casuïstiek en vragen
Literatuur
Facultatief*: Overleg met collega's en de apotheker(s)
Facultatief*: Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
Afsluitende toets
* In iedere AccreDidact-nascholing wordt eveneens aandacht gevraagd voor het bespreken van (aandachtspunten in) de lesstof met collega’s en apothekers. Dit overleg bevelen we vanwege de implementatie van cursusstof warm aan, het betreft echter een facultatief onderdeel: de tijdsbesteding hiervan is niet opgenomen in de studiebelastinguren (SBU).
Auteur
Drs. G.J.C.M. van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is hij parttime als huisarts gaan werken en zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is Van Lieshout zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel geeft hij mondelinge geaccrediteerde nascholing aan apothekers en ontwikkelt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van dit nascholingsprogramma weet je wat het prikkelbaredarmsyndroom inhoudt, dat het vaak vele jaren aanwezig is en hoe lastig het voor de patiënt kan zijn. Met deze kennis kun je beter begrijpen wat er in PDS-patiënten omgaat en kun je beter steun geven of adviseren. Verder is het vooral de bedoeling dat je weet en uit kunt leggen waarom bepaalde niet-medicamenteuze adviezen gegeven worden en wat de eigenschappen en werkingen zijn van de verschillende geneesmiddelen die voor de behandeling van PDS gegeven worden. Voor jou als apothekersassistente kunnen patiënten met PDS ook ‘lastig’ zijn: sommigen zijn steeds maar weer bang voor ernstige ziekten, van sommigen kun je denken dat ze nogal vaak zeurderig overkomen, een aantal patiënten blijft maar terugkomen in de apotheek en vragen of er echt geen andere oplossingen zijn dan de oplossingen die tot nu toe gegeven zijn enzovoort. Met de verkregen kennis kun je beter als meedenker en klankbord dienen.
Dit leerdoel bereik je na het afronden van dit programma, doordat je:
- eerst stilgestaan hebt bij je aanpak van patiënten met klachten die verdacht zijn voor het prikkelbaredarmsyndroom en daarna het nascholingsprogramma doorgenomen hebt, zodat je kunt zien wat je eventueel aan je aanpak kunt veranderen;
- nog een keer doorgenomen hebt hoe het normale defecatiepatroon eruitziet en wanneer gesproken wordt van obstipatie en van diarree;
- uitgebreid stilgestaan hebt bij het ziektebeeld prikkelbaredarmsyndroom (PDS);
- meegedacht hebt over de niet-medicamenteuze aanpak van PDS en gelezen hebt waarop gelet kan worden bij de behandeling;
- de beperkingen gezien hebt van medicamenteuze therapie.
Bronnen bij dit programma
