Samenvatting
Veel patiënten die in de apotheek komen, hebben regelmatig hoofdpijnaanvallen en voelen zich tijdens die aanvallen beroerd. Hun leven wordt daar negatief door beïnvloed. Ze zijn bang voor een volgende aanval. Er zijn allerlei voedings- en/of gedragsinterventies. Sommige zijn zinvol, andere niet. Ook medicatiegebruik is mogelijk.
Toch zullen maar weinig van deze patiënten in de apotheek over hun hoofdpijn beginnen. Ze zijn het gewend; het hoort bij hen. Ze gebruiken hun pijnstillers en ze realiseren zich daarbij niet dat de hoofdpijn of de medicatie oorzaak of gevolg kan zijn van andere aandoeningen, of van geneesmiddelen die ze gebruiken. Ook kan het zijn dat ze buiten de apotheek geneesmiddelen kopen tegen de hoofdpijn, zonder zich te realiseren dat hierdoor wisselwerking kan optreden met andere geneesmiddelen of dat andere ongewenste effecten kunnen optreden.
Er zijn verschillende typen hoofdpijn. Van de Nederlandse bevolking zegt 60 tot 90% (afhankelijk van de rapportagemethode) wel eens last te hebben van spanningshoofdpijn. Een misleidende term, want vaak is stress geen oorzaak van dit type hoofdpijn. Spanningshoofdpijn wordt in deze nascholing niet verder behandeld, buiten het onderscheiden van dit type hoofdpijn van migraine. Zo’n 15% van de vrouwen en 5% van de mannen heeft last van migraine, een aanvalsgewijze aandoening. De hoofdpijnaanvallen duren tussen 4 en 72 uur met twee van de volgende elementen: 1) ernstig, 2) eenzijdig, 3) bonzend/pulserend, en 4) toename bij lichamelijke activiteit. Daarbij moet er of sprake zijn van misselijkheid of braken of van zowel foto- als fonofobie (niet verdragen van licht of geluid). Een derde type hoofdpijn is chronische (dagelijkse) hoofdpijn. Belangrijk is vast te stellen wanneer er sprake is van chronische hoofdpijn: wanneer hoofdpijn op meer dan vijftien dagen per maand voorkomt. Bij ruim 75% van de patiënten die last hebben van chronische hoofdpijn, komt dit door medicatieovergebruik. Bij de overige 25% gaat het bijna altijd om chronische spanningshoofdpijn, chronische migraine zónder medicatieovergebruik is zeer zeldzaam.
BLOK A Migraine: wat is het, hoe vaak komt het voor en is het te voorkomen?
A1 Casuïstiek
A2 Preventieve behandeling
A3 Bij preventie toegepaste middelen en effectiviteit
A4 Aangezichtspijnen en preventie
BLOK B Aanvalsbehandeling van migraine en andere neurovasculaire hoofdpijn
B1 Casuïstiek
B2 Basisprincipes en effectiviteit van toegepaste middelen
B3 Problemen bij aanvalsbehandeling en medicatieovergebruikshoofdpijn
B4 Aanvalsbehandeling trigeminusneuralgie en clusterhoofdpijn
Actie en verantwoording
Bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Facultatief*: Overleg met collega's en de apotheker(s)
Facultatief*: Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
* In iedere AccreDidact-nascholing wordt eveneens aandacht gevraagd voor het bespreken van (aandachtspunten in) de lesstof met collega’s en apothekers. Dit overleg bevelen we vanwege de implementatie van cursusstof warm aan, het betreft echter een facultatief onderdeel: de tijdsbesteding hiervan is niet opgenomen in de studiebelastinguren (SBU).
Auteurs
Carolijn Huizinga is openbaar apotheker in Amersfoort en Bunschoten. Zij ontwikkelt daarnaast al vele jaren scholingsmateriaal voor met name apothekers en apothekersassistenten.
Frans Dekker is huisarts, gepromoveerd op hoofdpijn, eerste auteur van de NHG-Standaard Hoofdpijn en participeert of heeft geparticipeerd in de Nederlandse richtlijn Aangezichtspijn en de richtlijn Hoofdpijn van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie. Hij is voorzitter van de Commissie Wetenschappelijk Onderzoek van het NHG. Hij heeft eerdere werkervaring bij het NHG, Zorginstituut Nederland (Farmacotherapeutisch Kompas) en deed wetenschappelijk onderzoek in het LUMC te Leiden.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van deze nascholing kun je mensen met vragen over hoofdpijn of over hoofdpijnmedicatie aan de balie goed helpen.
Dit leerdoel bereik je na het afronden van deze nascholing, doordat je:
- weet welke soorten hoofdpijn er zijn;
- de preventieve behandeling van migraine kunt beschrijven;
- je de belangrijkste kenmerken en de effectiviteit van de preventieve behandeling van migraine kent;
- weet wat de verschillende aanvalsbehandelingen bij migraine zijn;
- de belangrijkste kenmerken en problemen bij uitvoering van de aanvalsbehandeling van migraine kunt benoemen;
- de gevaren van de aanvalsbehandeling kunt beschrijven;
- de kenmerken van en interventies bij medicatieovergebruikshoofdpijn kunt beschrijven;
- weet wat de belangrijkste medicamenteuze interventies bij de overige aangezichtspijnen zijn.
Bronnen bij dit programma
Video's bij dit programma
