In mei 2021 kwam het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) eigenlijk bij verrassing met een milde aanpassing van de NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 voor de huisarts en in november 2021 met een forse aanpassing van de versie uit 2018. De niet-medicamenteuze behandeling werd in mei aangepast en in november de medicamenteuze behandeling. Er staan nogal wat nieuwe richtlijnen in de laatste versie die goed gelezen moeten worden, zowel door de huisarts, de POH’s als de assistenten. Jullie zien daarvan de gevolgen op de recepten en aan de balie. De nieuwe richtlijnen gelden overigens niet alleen voor nieuwe patiënten met diabetes mellitus type 2 (DM2) maar ook voor bestaande diabetespatiënten. Vooral voor bestaande diabetespatiënten die een zeer hoog risico lopen op het krijgen van hart- en vaatziekten.
DM2 komt niet alleen steeds vaker voor, het blijkt ook steeds meer een lelijke ziekte te zijn. Lelijk, omdat diabetespatiënten veel vaker complicaties krijgen in de vorm van hart- en vaatziekten en vele jaren eerder overlijden dan personen zonder diabetes mellitus. De factoren die in hoge mate bijdragen aan ziekte en sterven aan hart- en vaatziekten zijn nu vastgesteld. Die factoren kunnen nu door de komst van de nieuwe groepen bloedglucoseverlagende geneesmiddelen beter beperkt worden in hun gevolgen voor diabetespatiënten met een zeer hoog risico op het krijgen van hart- en vaatziekten. Zij worden in deze nascholing de zeerhoogrisicopatiënten genoemd.
Het woord diabetes betekent ‘ziekte die door het lichaam heen gaat’. Daar klopt veel van. Het verhoogde glucosegehalte richt in het hele lichaam schade aan: in de bloedvaten, het hart, de nieren, de ogen, het zenuwstelsel enzovoort. De toevoeging ‘mellitus’ slaat op de glucose die in de urine van diabeten zit en daar niet in behoort te zitten.
Diabetes mellitus type 1 (DM1) werd vroeger jeugddiabetes genoemd en type 2 ouderdomsdiabetes. Dit wordt niet meer gedaan. Type 1 kan ook op oudere leeftijd ontstaan en type 2 ook op jongere leeftijd bij kinderen en tieners met overgewicht. DM1-patiënten gebruiken allemaal insuline. Bij DM2-patiënten is dat vaak niet nodig en als het nodig is, gebeurt dat pas als de diabetes al vele jaren aanwezig is geweest. Patiënten met DM2 worden door insulinegebruik geen patiënten met type 1-diabetes. Ze blijven patiënten met DM2 met alle mogelijke complicaties van dien.
We weten dat een zorgvuldige behandeling van diabetes leidt tot minder optreden van complicaties op het gebied van hart en bloedvaten en van het zenuwstelsel. Die behandeling bestaat uit het streven naar een normale bloedsuiker (normoglykemie) oftewel een normaal bloedglucosegehalte. Maar zeker zo belangrijk is het streven naar een normale bloeddruk (normotensie) en het verlagen van het cholesterolgehalte. Sterker nog: tegenwoordig vinden we het bijna zinloos om alleen het bloedglucosegehalte te normaliseren, zonder grote aandacht voor bloeddruk en cholesterol. Dat heeft tot gevolg dat tegenwoordig nogal wat medicamenten voorgeschreven worden bij de juiste behandeling van diabetes mellitus type 2.
Accreditatie
Dit programma is door het Kwaliteitsregister Apothekersassistenten voor 3 punten geaccrediteerd onder ID 557013.
Inhoud
BLOK A Ziektebeeld diabetes mellitus type 2
A1 Omschrijvingen, ontstaanswijze diabetes en preventie
A2 Casuïstiek
A3 Symptomen, diagnostiek en complicaties
BLOK B Behandeling
B1 Niet-medicamenteuze behandeling
B2 Casuïstiek
B3 Medicamenteuze behandeling
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Overleg met collega’s en de apotheker(s)
Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
Begrippenlijst
Toets voor Apothekersassistenten 2024/2
Auteur
Gert van Lieshout is arts n.p. en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is Gert parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- ben je op de hoogte van de huidige medische en farmaceutische kanten van de behandeling van DM2.
- weet je hoe DM2 ontstaat en hoe het verloopt;
- weet je wat de niet-medicamenteuze behandeling is;
- ben je voldoende te weten gekomen over de medicijnen die het bloedglucosegehalte kunnen verlagen en de combinaties van medicijnen die achtereenvolgens worden toegepast als het bloedglucosegehalte verder stijgt in de loop van de ziekte;
- weet je dat behandeling van DM2 bijna zinloos is als alleen het bloedglucosegehalte behandeld wordt en er te weinig aandacht besteed wordt aan het bereiken van een normale bloeddruk en het verlagen van het cholesterolgehalte; dit laatste met als doel complicaties zoals hart- en vaatziekten, oftewel cardiovasculaire ziekten, te voorkomen en aantasting van de nieren en het zenuwstelsel te voorkomen.
