Samenvatting
Chronische nierschade is een veelvoorkomend probleem: het komt voor bij 5% tot 10% van de mensen. De afgelopen jaren is het aantal patiënten met chronische nierschade fors toegenomen. Dit komt enerzijds door toename van het aantal patiënten met diabetes mellitus type 2, hypertensie of vaataandoeningen. Ook de vergrijzing speelt een rol. Daarnaast wordt chronische nierschade vaker ontdekt door toegenomen aandacht voor het probleem en betere rapportages van laboratoria.
Het wordt steeds duidelijker dat een gestoorde nierfunctie een belangrijke risicofactor is voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Verlaging van de bloeddruk en optimale behandeling van bijkomende risicofactoren verbeteren de prognose van patiënten met chronische nierschade. Het is daarom belangrijk dat al in een vroeg stadium van nierschade behandeling en controle plaatsvinden, om verdere achteruitgang van de nierfunctie te vertragen en het cardiovasculair risico te verminderen. Medicatiebewaking is daarbij altijd een belangrijk aandachtspunt. Medicatieveiligheid bij patiënten met chronische nierschade kent vele aspecten: geneesmiddelen kunnen (tijdelijk) schadelijk zijn voor de nier, de verminderde uitscheiding kan leiden tot verhoogde plasmaspiegels van het geneesmiddel of de werking van het geneesmiddel kan juist onvoldoende zijn, als de effectiviteit van het geneesmiddel afhankelijk is van de doorstroming door de nier.
Inhoud
BLOK A Achtergrondinformatie: bouw, functie, werking van de nieren
A1 Achtergrondinformatie
A2 Diagnostiek
BLOK B Verminderde nierfunctie in de praktijk
B1 Verminderde nierfunctie in de apotheek: behandeling
B2 Medicatieveiligheid
Actie en verantwoording
Bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Facultatief*: Overleg met collega's en de apotheker(s)
Facultatief*: Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
* In iedere AccreDidact-nascholing wordt eveneens aandacht gevraagd voor het bespreken van (aandachtspunten in) de lesstof met collega’s en apothekers. Dit overleg bevelen we vanwege de implementatie van cursusstof warm aan, het betreft echter een facultatief onderdeel: de tijdsbesteding hiervan is niet opgenomen in de studiebelastinguren (SBU).
Auteurs
Drs. Carolijn Huizinga is openbaar apotheker in Amersfoort en Bunschoten. Zij ontwikkelt daarnaast al vele jaren scholingsmateriaal voor met name apothekers en apothekersassistenten.
Dr. Nynke Scherpbier is hoofd van de eerstelijns vervolgopleidingen van het Radboudumc in Nijmegen en is huisarts in Lent. Zij is gepromoveerd op de organisatie van zorg rond patiënten met chronische nierschade in de eerste lijn.
Dr. Arjen Geerts is projectapotheker in de apotheek van het UMC Utrecht en gepromoveerd op het gebruik van laboratoriumwaarden bij het individualiseren van de farmacotherapie.
Dr. Wim de Grauw is huisarts in Berghem en senior onderzoeker bij de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc. Hij doet onderzoek naar vaatschade en naar chronische nierschade.
Belangenconflicten: geen.
Prof. dr. Jack Wetzels en dr. Kees Kramers leverden waardevolle feedback op eerdere versies van deze nascholing.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: herkennen van situaties waarin de nierfunctie van belang is en weten hoe om te gaan met recepten die zijn uitgeschreven voor patiënten met een verminderde nierfunctie.
Dit leerdoel bereik je na het afronden van dit programma, doordat je:
- weet wat chronische nierschade is;
- weet welke geneesmiddelen nierschade kunnen veroorzaken;
- andere risicofactoren voor chronische nierschade kunt noemen;
- weet wat de complicaties van chronische nierschade kunnen zijn;
- de valkuilen kent bij de beoordeling van een schatting van de nierfunctie;
- op de hoogte bent van geneesmiddelen die aandacht behoeven in geval van verminderde nierfunctie;
- op de hoogte bent van verschillende methoden om de bewaking van medicatieveiligheid bij patiënten met chronische nierschade te organiseren.
Bronnen bij dit programma
