Samenvatting
Er zijn voldoende veranderingen opgetreden om de NHG-Standaard Anticonceptie aan te passen. Voor huisartsen zijn de standaarden van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) leidend voor het beleid van de huisarts. In dit geval voor het beleid bij anticonceptie.
Een aanpassing van een standaard is reden voldoende om een onderwerp nog eens goed onder de loep te nemen. Opvallend is bijvoorbeeld dat er langzaamaan steeds minder jonge vrouwen de klassieke pil gebruiken ten gunste van het gebruik van een spiraaltje. Vrouwen blijken het als prettig te ervaren als de menstruatie uitblijft. Van het spiraaltje zijn er inmiddels twee soorten.
Er is in de nieuwe NHG-Standaard een eerste keus en een tweede keus voor de toepassing van de combinatiepil aangegeven. Het voorschrijven van andere of nieuwe orale anticonceptiva wordt echter niet afgeraden. Het is wel de vraag of de nieuwe pillen zulke grote vernieuwingen zijn, vooral omdat ze een iets hoger risico geven op veneuze trombose. Toch staan we er wel even bij stil. Dat doen we in ieder geval bij de theoretische voordelen van een 24/4-systeem van inname van de anticonceptiepil: 24 dagen een pil slikken en een pilpauze van slechts 4 dagen.
Uit contacten met apothekers en huisartsen blijkt, dat er over vele praktische kanten van het pilgebruik toch nogal wat vragen leven. Denk aan onregelmatig licht bloedverlies (spotting), doorbraakbloedingen, de kans op en de angst voor borstkanker (mammacarcinoom), stemmingsklachten, hoofdpijn in de pilpauze, de pil en de kans op een beroerte, de pil en trombose in de hersenen die al dan niet vaker voorkomt bij vrouwen die migraine hebben (vooral met een aura), pil en borstvoeding, vergeten van de pil etc. Ze worden allemaal besproken.
De apotheek en noodanticonceptie
We staan ook stil bij het gegeven dat een apotheek hulp kan bieden bij het al dan niet gebruiken van noodanticonceptie en bij de keuze van de noodanticonceptie. Dit hoorde vroeger bij de huisarts thuis, maar is nu ook het terrein van de apotheker. Eerst gold dit alleen voor het zelfstandig door de apotheek verstrekken van levonorgestrel, nu is daar ulipristal bijgekomen. Beide zonder recept. Wanneer welk preparaat? Zit er verschil in die preparaten, ook wat betreft inzetbaarheid? Wat is de plaats voor het morning-afterspiraaltje? We zetten de noodanticonceptie op een rij.
Andere methoden dan orale anticonceptie
Om het beeld compleet te maken, staan we ook kort stil bij de andere vormen van hormonale anticonceptie en andere anticonceptievormen, zoals het spiraaltje, pessarium, sterilisatie, condoom en de lactatieamenorroemethode.
Accreditatie
Dit programma is door het Kwaliteitsregister Apothekersassistenten voor 3 punten geaccrediteerd onder ID 482209.
Inhoud
BLOK A Fysiologie, werking en indicaties van hormonale anticonceptie
A1 Fysiologie van de menstruele cyclus
A2 Casuïstiek
A3 Werking, bijwerkingen van en indicaties voor hormonale anticonceptie
BLOK B Diagnoses en behandeling
B1 Nieuwe casussen
B2 Hormonale anticonceptiepillen
B3 Overige vormen van anticonceptie
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Overleg met collega’s en de apotheker(s)
Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
Begrippenlijst
Toets voor apothekersassistenten 2022/3 Anticonceptie
Auteur
Gert van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na 18 jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is Gert parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij 16 jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel ontwikkelt hij nog geaccrediteerde cursussen voor apothekers en maakt hij dit soort schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afronding van dit nascholingsprogramma is je kennis over anticonceptie en anticonceptiva up-to-date en ben je op de hoogte van de medische en farmaceutische kanten daarvan. Je kunt patiënten met vragen over starten, gebruiken, vergeten, switchen en toepassen van anticonceptiva dan beter begrijpen en begeleiden.
Dit leerdoel bereik je na het afronden van dit nascholingsprogramma, doordat je:
- weet hoe de normale menstruele cyclus verloopt;
- kennis hebt van de werking en bijwerkingen van anticonceptiva;
- op de hoogte bent van de nieuwste ontwikkelingen en pillen;
- patiënten met vragen over noodanticonceptie beter kunt begrijpen en begeleiden;
- op de hoogte bent van de andere mogelijkheden van anticonceptiva die er zijn buiten orale hormonale anticonceptiva.
