Samenvatting
Glaucoom is een veelvoorkomende oogziekte bij ouderen. Glaucoom wordt gekenmerkt door een combinatie van kenmerkende veranderingen aan de kop van de oogzenuw en gezichtsvelduitval, veelal veroorzaakt door een te hoge intraoculaire druk (oogdruk). Glaucoom kan echter ook ontstaan zonder dat er sprake is van een te hoge intraoculaire druk. De bloedvoorziening van het oog en de oogzenuw spelen ook een belangrijke rol bij het ontstaan van glaucoom.
Glaucoom is meestal chronisch en de schade aan de oogzenuw is onomkeerbaar. In de beginfase van glaucoom merkt de patiënt niets. Vandaar dat het vroegtijdig opsporen van glaucoom belangrijk is. Met behandeling in een vroeg stadium is het mogelijk schade aan het gezichtsveld te beperken of de progressie van schade te vertragen. Onbehandeld kan glaucoom leiden tot slechtziendheid of zelfs blindheid. Glaucoom komt meestal aan beide ogen voor.
Voor de behandeling van glaucoom wordt meestal eerst gekozen voor oogdruppels. Er zijn veel verschillende soorten oogdrukverlagende oogdruppels. De oogarts zal de soort oogdruppels zo kiezen dat een maximaal oogdrukverlagend effect gepaard gaat met minimale bijwerkingen. Het is belangrijk dat de patiënt van het oogdruppelen een vaste gewoonte maakt, zodat geen druppels worden vergeten, zeker in geval er sprake is van dubbel- of zelfs triple-therapie. De techniek van het oogdruppelen kan in het begin problemen geven. Goede voorlichting over werking en bijwerking van de gebruikte medicatie, het monitoren van de therapietrouw en hulp bij de manier van druppelen en andere praktische tips bij druppelen zijn bij uitstek zaken waar een apotheek zijn meerwaarde kan laten zien.
Deze nascholing is gebaseerd op de NHG-Standaard Visusstoornissen (2015), aangevuld met de meest recente informatie van de Nederlandse Glaucoom Groep van het NOG met hun addenda richtlijn Glaucoom, 2019 en de richtlijn Terminology and guidelines for glaucoma, 5th ed., 2020 van de European Glaucoma Society (EGS).
In deze nascholing komen de verschillende soorten, oorzaken en diagnostiek van glaucoom aan bod. We gaan hierbij ook kort in op de fysiologie van het oog. De diverse behandelingsmogelijkheden van glaucoom worden besproken, waarbij de nadruk uiteraard zal liggen op de medicamenteuze behandeling. Twee oogaandoeningen die bij (oudere) mensen ook een oorzaak kunnen zijn van een verminderde visus zijn staar (cataract) en maculadegeneratie. Om het verschil in klachten en etiologie met glaucoom aan te geven, worden deze twee oogaandoeningen kort besproken.
Gezien het belang van een goede oogdruppeltechniek voor een maximaal effect van de therapie, wordt ook daaraan de nodige aandacht gegeven, inclusief adviezen over eventuele hulpmiddelen daarbij.
Tot slot besteden we aandacht aan de invloed van het preferentiebeleid op de glaucoombehandeling en eventuele geneesmiddeltekorten.
Accreditatie
Dit programma voor openbaar apothekers is door de KNMP onder ID 458116 geaccrediteerd voor 3 uur. U krijgt de punten toegekend als u de afsluitende toets succesvol (≥ 60 procent correct beantwoord) hebt afgerond.
Inhoud
BLOK A Epidemiologie, pathofysiologie, etiologie en diagnose
A1 Epidemiologie
A2 Pathofysiologie en etiologie
A3 Diagnose
BLOK B Behandeling, oogdruppelgebruik en rol van de apotheek
B1 Behandeling
B2 Oogdruppelgebruik
B3 Rol van de apotheek
Actie en verantwoording
Nadere bespreking vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Toets voor Apothekers 2022/1
Auteur
M.D. (Marjolijn) Vijverberg-Vermaas heeft jarenlang als openbaar apotheker in Hoogland gewerkt. Sinds 2006 houdt zij zich bezig met het ontwikkelen en schrijven van geaccrediteerde nascholing voor apothekers en apotheekassistenten.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van deze nascholing:
- bent u op de hoogte van de epidemiologie, pathofysiologie, etiologie en diagnostiek van glaucoom;
- is uw kennis over de verschillende medicamenteuze behandelmogelijkheden van glaucoom weer up-to-date;
- kunt u patiënten optimaal begeleiden bij het gebruik van de (oogdruppel)medicatie;
- kunt u patiënten verwijzen naar betrouwbare online informatiebronnen;
- heeft u nuttige handvatten voor informatiegesprekken bij de eerste en latere uitgiften van medicatie.
