Pijn is een klacht bij zeer uiteenlopende aandoeningen. Een internationaal geaccepteerde definitie omschrijft pijn als ‘een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met of lijkt op feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging’. Deze definitie werd in 2020 herzien en legt de nadruk op de persoonlijke ervaring ervan. Daarnaast geeft de definitie terecht het verschil aan tussen de fysiologische kant ervan (nociceptie) en de belevingskant (pijn), en ook dat pijn aanwezig kan zijn zonder aantoonbare oorzaak. Behandeling van pijn is dus soms nodig zonder dat een onderliggende aandoening bekend is, ook al is een pijnbehandeling veelal effectiever als de onderliggende aandoening bekend is en gevoelig is voor behandeling.
De pathofysiologie en de diagnostiek van de diverse soorten pijn worden in BLOK A behandeld evenals enkele veelvoorkomende of karakteristieke oorzaken van (chronische) pijn: gewrichtsklachten, fibromyalgie en lagerugpijn. Verder komt in dit blok het fenomeen neuropathische pijn aan bod. Pijn bij kanker en hoofdpijn worden grotendeels buiten beschouwing gelaten, aangezien daaraan in vorige jaren aparte nascholingen zijn gewijd. In BLOK B bespreken we de behandeling van pijn, vooral de hiervoor gebruikte analgetica: hun farmacologische werking en hoe met bijwerkingen in de praktijk om te gaan. Hierbij baseren we ons grotendeels op de NHG-richtlijn Pijn. Pijn bij ouderen krijgt apart aandacht. De meeste casussen in de tekst van BLOK A krijgen een vervolg in BLOK B.
Accreditatie
Dit programma voor openbaar apothekers is door de KNMP onder ID 538590 geaccrediteerd voor 3 uur. U krijgt de punten toegekend als u de afsluitende toets succesvol (≥ 60 procent correct beantwoord) hebt afgerond.
Inhoud
BLOK A Pathofysiologie en diagnostiek van diverse soorten pijn
A1 Pathofysiologie en meten van pijn
A2 Nociceptieve en neuropathische pijn
A3 Chronische pijn
BLOK B Behandeling van patiënten met pijn bij kanker
B1 Behandeling van nociceptieve pijn
B2 Behandeling van chronische pijn
B3 Behandeling van neuropathische pijn
B4 Behandeling van pijn bij (kwetsbare) ouderen
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (fpz)
Lijst van afkortingen
Afsluitende toets 2024/1 Pijn bij kanker
Auteur
Paul Lieverse was tot mei 2018 werkzaam als anesthesioloog en pijnspecialist in het Erasmus MC Kanker Instituut (voorheen: Daniel den Hoed Kliniek). Daarbij verzorgde hij regelmatig onderwijs over pijnbehandeling en palliatieve zorg; dat deed hij onder meer tien jaar voor het onderdeel pijn in de Kaderopleiding Palliatieve Zorg.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afronding van deze nascholing:
- weet u op welke wijze pijn gemeten kan worden;
- kent u het belang van psychische factoren bij pijnklachten;
- weet u wat rode en gele vlaggen bij rugklachten zijn;
- kent u het verschil tussen nociceptieve en neuropathische pijn;
- bent u op de hoogte van de (niet-)medicamenteuze behandeling van verschillende soorten pijn.
