Samenvatting
Reacties op geneesmiddelen kunnen onderverdeeld worden in voorspelbare (type A) en onvoorspelbare reacties (type B). Voorspelbare reacties zijn bijvoorbeeld toxische reacties, neveneffecten en geneesmiddeleninteracties.
Als de symptomen die optreden bij een geneesmiddelenreactie passen bij een allergische reactie, wordt gesproken van een geneesmiddelovergevoeligheidsreactie, waarbij er sprake kan zijn van zowel een allergische als een niet-allergische reactie. Deze reacties vallen onder de type B of onvoorspelbare reacties. Bij ongeveer 20% van de gedurende één week in het ziekenhuis verblijvende patiënten doet zich een overgevoeligheidsreactie op een geneesmiddel voor. Ongeveer 15% van de bijwerkingen op geneesmiddelen berust op een geneesmiddelovergevoeligheidsreactie, waarbij 5-10% berust op een allergische reactie. Zeven procent van de bevolking maakt tijdens zijn leven een dergelijke reactie door.
De overgevoeligheidsreacties op geneesmiddelen kunnen op iedere leeftijd optreden. De symptomen kunnen variëren in ernst en zijn niet kenmerkend voor een specifiek geneesmiddel. De reacties hangen samen met de intrinsieke eigenschappen van het geneesmiddel en de genetische predispositie van de patiënt. Een geneesmiddelovergevoeligheidsreactie kan leiden tot een ziekenhuisopname (geneesmiddelovergevoeligheidsreacties vertegenwoordigen 5% van de ziekenhuisopnamen), verlenging van een ziekenhuisopname en tot wijzigen van medicatie in medicatie die vaak duurder en minder geschikt is. Geneesmiddelovergevoeligheidsreacties worden zowel onder- als overgediagnosticeerd, omdat van veel reacties het pathomechanisme niet precies bekend is en voor veel geneesmiddelen de testen niet gestandaardiseerd zijn.
Accreditatie
Voor deze nascholing is voor openbaar apothekers voor 3,5 nascholingsuur accreditatie toegekend (ID 202161).
Inhoud
Blok A Geneesmiddelenallergie en intolerantie algemeen
A1 Definitie, mechanisme en klinisch beeld van allergische reacties
A2 Diagnose
A3 Behandeling en desensitisatie
Blok B Geneesmiddelenallergie en intolerantie specifiek
B1 NSAID-overgevoeligheidsreacties en bètalactamallergie
B2 Allergie voor perioperatieve geneesmiddelen
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Over de auteur
Timca Bruggink is sinds 1992 als allergoloog werkzaam in het Kennemer Gasthuis te Haarlem (na een recente fusie met het Spaarne Ziekenhuis, nu het Spaarne Gasthuis). Zij heeft de opleiding allergologie gedaan aan de RUG, onder professor K. de Vries en later onder professor J.G.R. de Monchy. Bruggink heeft tijdens haar opleiding onderzoek gedaan naar de invloed van voedselallergie op verschillende parameters bij patiënten met astma.
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:hebt u inzicht in de verschillende pathomechanismen van allergische reacties op geneesmiddelen;
- kunt u de classificatie weergeven die opgesteld is in de International Consensus on Drug Allergy;
- bent u op de hoogte met welke symptomen allergische of intolerantiereacties zich kunnen manifesteren;
- weet u welke diagnostische mogelijkheden er zijn om een allergische of intolerantiereactie aan te tonen;
- weet u meer over een aantal specifieke geneesmiddelen die vaak de oorzaak zijn van een allergische of intolerantiereactie.
